Na ilustracji widoczna jest klasyczna waga sprężynowa, czyli urządzenie służące do pomiaru siły ciężkości, a tym samym masy przedmiotów – oczywiście pod warunkiem, że znane jest lokalne przyspieszenie ziemskie. Działa to tak, że ciało zawiesza się na haku, a siła ciężkości powoduje rozciągnięcie sprężyny w środku mechanizmu. Wskazówka przesuwa się po podziałce pokazującej wynik. Wagi sprężynowe są bardzo popularne wszędzie tam, gdzie liczy się szybki i w miarę dokładny pomiar – na przykład na bazarach, w warsztatach czy podczas ważenia bagażu. Moim zdaniem docenia się je za prostotę konstrukcji i brak potrzeby zasilania – no i łatwość kalibracji. Warto dodać, że zgodnie z normami branżowymi, jak PN-EN 45501, urządzenia tego typu muszą mieć odpowiednią klasę dokładności i zabezpieczenia przed przeciążeniem. W codziennej pracy spotykałem się z zastosowaniem wag sprężynowych w rolnictwie – do ważenia pasz czy zbiorów. Dobrą praktyką jest regularna kalibracja i dbanie o to, żeby sprężyna nie była nadmiernie rozciągnięta, bo wtedy wyniki stają się zafałszowane. Generalnie to prosty i sprawdzony sprzęt – jak ktoś raz użyje, od razu rozumie zasadę działania.
Analizując pokazane urządzenie, łatwo można się pomylić, jeśli nie zna się podstaw działania poszczególnych przyrządów pomiarowych. Waga uchylna różni się od sprężynowej zasadą działania – opiera się na porównywaniu momentów sił, czyli klasycznej zasadzie dźwigni z ramionami i obciążnikami. Typowe wagi uchylne mają poziome ramię z dwoma szalkami, co jest zupełnie inną konstrukcją niż na obrazku. Z kolei higrometr włosowy służy do pomiaru wilgotności powietrza i jego podstawowym elementem jest pasmo włosa naturalnego, które zmienia długość w zależności od poziomu wilgotności powietrza. Wskazania takiego higrometru są przedstawiane na innej skali, a cały mechanizm wygląda zupełnie inaczej – nie ma tu ani sprężyny, ani haka do zawieszania przedmiotów. Higrometr elektryczny bazuje natomiast na zmianie własności elektrycznych czujnika pod wpływem wilgotności. Może to być zmiana oporu lub pojemności. Takie urządzenia mają z reguły wyświetlacze cyfrowe, a nie wskazówki oraz podziałki analogowe. Typowym błędem myślenia jest utożsamianie każdego urządzenia z tarczą i wskazówką z wagą uchylną lub pomiarowym przyrządem do wilgotności, ale tutaj kluczowa jest obecność sprężyny i haka – to wyznacznik wagi sprężynowej. Praktyka pokazuje, że jeśli urządzenie ma służyć do pomiaru masy przez rozciąganie sprężyny, to nie może być ani wagą uchylną, ani higrometrem. Dobrze jest zwracać uwagę na mechaniczne szczegóły budowy i na to, jakie wielkości fizyczne dany przyrząd mierzy, żeby uniknąć takich pomyłek.