Kwalifikacja: SPC.07 - Organizacja i nadzorowanie produkcji wyrobów spożywczych

W tym zagadnieniu kluczowe jest zrozumienie, że mówimy o zanieczyszczeniach chemicznych w spirytusie, czyli o mieszaninie związków ciekłych i lotnych, mających podobne, ale jednak różne temperatury wrzenia. Typowy błąd polega na wrzuceniu wszystkich operacji jednostkowych do jednego worka i założeniu, że skoro coś „oczyszcza” lub „oddziela”, to nada się do każdego typu zanieczyszczeń. Niestety tak to nie działa. Wyparka próżniowa jest urządzeniem służącym do odparowywania rozpuszczalnika, najczęściej wody, w obniżonym ciśnieniu, aby ograniczyć temperaturę procesu i chronić składniki wrażliwe na ciepło. Stosuje się ją np. do zagęszczania soków, mleka skondensowanego czy syropów. Ona nie jest projektowana do precyzyjnego rozdzielania frakcji lotnych o zbliżonych temperaturach wrzenia, tylko do odparowania jak największej ilości rozpuszczalnika. Gdyby użyć jej do spirytusu, dostaniemy co najwyżej zagęszczenie lub częściową destylację, ale bez kontroli nad frakcjami fuzli. Ekstraktor ślimakowy kojarzy się raczej z procesami ekstrakcji stało–ciekłej, np. przy tłoczeniu oleju z nasion, gdzie ślimak przesuwa materiał i umożliwia kontakt fazy stałej z rozpuszczalnikiem. Tutaj mamy do czynienia z mieszaniną ciekłych związków organicznych, już w formie destylatu. Nie ma fazy stałej, którą trzeba „wypłukać”, więc ekstrakcja ślimakowa kompletnie nie pasuje do tego typu operacji. To jest zupełnie inne zjawisko fizykochemiczne. Wirówka sedymentacyjna natomiast świetnie nadaje się do oddzielania faz o różnej gęstości, szczególnie zawiesin ciał stałych w cieczach lub dwóch niemieszających się cieczy, np. śmietany z mleka, osadu drożdżowego z brzeczki piwnej itp. Fuzle w spirytusie nie występują jako osobne kropelki czy cząstki zawieszone, tylko są rozpuszczone w etanolu, tworząc jednorodną fazę ciekłą. Różnice gęstości są minimalne, a przede wszystkim nie ma granicy faz, którą można „przewirować”. Dlatego wirówka nie ma tutaj czego rozdzielać. Z mojego doświadczenia wynika, że główne nieporozumienie bierze się z mylenia rodzaju zanieczyszczeń: mechaniczne (osady, zawiesiny) vs chemiczne (mieszaniny cieczy i par). Do mechanicznych świetne będą wirówki, filtry, klarowniki. Do rozdziału mieszanin ciekłych o różnej lotności – zawsze procesy destylacji i rektyfikacji, z użyciem kolumn rektyfikacyjnych, gdzie steruje się temperaturą, refluksem i liczbą półek teoretycznych, zgodnie z zasadami inżynierii procesowej i normami dla przemysłu spirytusowego.