Kwalifikacja: SPC.07 - Organizacja i nadzorowanie produkcji wyrobów spożywczych

Współczynnik załamania światła jest parametrem ściśle optycznym, dlatego do jego oznaczania potrzebne jest urządzenie o odpowiednio zaprojektowanym układzie optycznym – refraktometr. Pozostałe pokazane przyrządy służą do zupełnie innych celów i mylenie ich funkcji to dość typowy błąd, wynikający z tego, że wszystkie wyglądają „laboratoryjnie” i mają wyświetlacze czy okulary, więc z zewnątrz wydają się podobne. Urządzenie przypominające kieszonkowy miernik z sondą to klasyczny pH‑metr. On mierzy aktywność jonów wodorowych w roztworze, czyli odczyn pH, korzystając z elektrody szklanej i elektrody odniesienia. Nie ma tam ani pryzmy, ani źródła światła potrzebnego do badania załamania. Nawet jeśli oba pomiary – pH i współczynnik załamania – są wykorzystywane w tej samej próbce, fizycznie są to zupełnie inne wielkości i wymagają innych czujników. Kolejne z urządzeń o wydłużonym kształcie z okularem to polarymetr. On z kolei mierzy kąt skręcenia płaszczyzny światła spolaryzowanego przez substancje optycznie czynne, np. cukry. W praktyce spożywczej polarymetr wykorzystuje się np. do oznaczania zawartości sacharozy, ale nie dostajemy z niego bezpośrednio współczynnika załamania. To inny efekt optyczny, choć też związany ze strukturą cząsteczek. Ostatnie urządzenie, wyglądające jak waga z komorą grzewczą, to analizator wilgotności (suszarka wagowa). Jego zadaniem jest określenie zawartości wody metodą grawimetryczno‑termiczną – próbka jest ważona, suszona w określonej temperaturze i ważona ponownie. Nie ma tam żadnego pomiaru przebiegu promienia świetlnego. Typowy błąd myślowy polega tu na utożsamianiu „zaawansowanego sprzętu pomiarowego” z możliwością mierzenia wszystkiego. W praktyce każdy przyrząd ma ściśle określony zakres zastosowań i opiera się na konkretnej zasadzie fizycznej. Dlatego do współczynnika załamania światła zawsze szukamy refraktometru – ręcznego, cyfrowego lub laboratoryjnego stołowego – a nie pH‑metru, polarymetru czy analizatora wilgotności.