Kwalifikacja: SPC.07 - Organizacja i nadzorowanie produkcji wyrobów spożywczych

Niebezpieczny dla środowiska szlam defekacyjny powstaje właśnie podczas produkcji cukru z buraków cukrowych, więc zaznaczona odpowiedź jest trafiona. W klasycznej technologii cukrowniczej stosuje się tzw. defekację, czyli oczyszczanie soku surowego przez dodatek wapna (mleko wapienne) oraz późniejszą saturację dwutlenkiem węgla. W wyniku reakcji chemicznych wytrącają się nierozpuszczalne związki, głównie węglan wapnia z zaadsorbowanymi zanieczyszczeniami organicznymi i nieorganicznymi. To właśnie ta mieszanina osadów, włókien, cząstek gleby, resztek koloidów i soli metali tworzy szlam defekacyjny. Moim zdaniem warto go kojarzyć jako typowy odpad z cukrowni, bo bardzo często pojawia się w zadaniach z technologii produkcji. W praktyce przemysłowej szlam defekacyjny jest traktowany jako odpad niebezpieczny dla środowiska, jeśli nie jest odpowiednio zagospodarowany. Zawiera on znaczne ilości wapnia, może podnosić pH gleby i wód, a do tego kumulują się w nim metale ciężkie oraz różne substancje organiczne. Dobre praktyki branżowe i wymagania środowiskowe (np. zgodne z przepisami ochrony środowiska czy pozwoleniami zintegrowanymi) wymagają, żeby taki odpad był kontrolowany, badany i wykorzystywany w sposób bezpieczny, np. do rekultywacji gleb, jako nawóz wapniowy, ale tylko po spełnieniu określonych norm. W wielu cukrowniach prowadzi się szczegółową analizę chemiczną szlamu, monitoruje zawartość metali ciężkich, substancji organicznych i parametrów takich jak pH czy sucha masa. Dobrą praktyką jest też minimalizowanie ilości powstającego szlamu przez optymalizację dawki wapna i warunków defekacji. Z punktu widzenia technologa żywności to pytanie łączy technologię produkcji z zagadnieniami ochrony środowiska i gospodarki odpadami. W nowoczesnych cukrowniach projektuje się linie technologiczne tak, aby ograniczyć uciążliwość szlamu defekacyjnego, stosuje się zamknięte obiegi wody, a osady trafiają do kontrolowanego składowania lub przetwarzania. Taka wiedza przydaje się nie tylko na egzaminie, ale i przy późniejszej pracy np. przy wdrażaniu systemów zarządzania środowiskowego ISO 14001 albo przy przygotowywaniu dokumentacji do inspekcji ochrony środowiska.