Kwalifikacja: SPC.07 - Organizacja i nadzorowanie produkcji wyrobów spożywczych

W procesie otrzymywania olejów metodą ekstrakcji kluczowe jest zrozumienie, co tak naprawdę robi każda operacja jednostkowa i w jakim momencie ma sens jej zastosowanie. Częsty błąd polega na traktowaniu destylacji i rafinacji jako dowolnie zamiennych etapów albo wręcz na przekonaniu, że najpierw trzeba „doczyścić” olej, a dopiero potem go ekstrahować. Z technologicznego punktu widzenia takie podejście jest kompletnie nielogiczne. Ekstrakcja jest operacją, która w ogóle wydobywa olej z surowca roślinnego przy użyciu rozpuszczalnika. Jeżeli ktoś zakłada, że można zacząć od destylacji lub rafinacji, to pomija fakt, że przed ekstrakcją nie mamy jeszcze surowego oleju, tylko nasiona lub śrutę, a na takim materiale nie przeprowadza się ani typowej destylacji, ani klasycznej rafinacji tłuszczu jadalnego. Destylacja w tym procesie nie służy „oczyszczaniu zanieczyszczeń” w sensie spożywczym, ale przede wszystkim oddzieleniu rozpuszczalnika od oleju, czyli odzyskowi heksanu z miscella. Gdy umieścimy destylację przed ekstrakcją, tak jak sugerują niektóre błędne odpowiedzi, to w zasadzie odwracamy logikę całej linii technologicznej. Nie ma co destylować, dopóki rozpuszczalnik nie został wprowadzony do układu i nie powstała mieszanina oleju z rozpuszczalnikiem. Podobny problem dotyczy rafinacji. Rafinacja to etap końcowy, obejmujący odśluzowanie, neutralizację, odbarwianie czy dezodoryzację już odzyskanego oleju. Próba „wstawienia” rafinacji na sam początek albo w środek, przed destylacją, jest nie tylko niezgodna z dobrą praktyką inżynierską, ale też technicznie nierealna. W mieszaninie olej–rozpuszczalnik nie da się prawidłowo przeprowadzić klasycznej neutralizacji zasadowej czy adsorpcyjnego odbarwiania, bo obecność dużej ilości rozpuszczalnika zakłóca przebieg reakcji i procesów separacji faz. Typowym błędem myślowym jest tu mieszanie ogólnej wiedzy, że „olej trzeba oczyścić”, z brakiem rozróżnienia, które operacje służą odzyskowi rozpuszczalnika, a które poprawie jakości spożywczej. W standardach branżowych i w projektach instalacji olejarskich zawsze pokazuje się kolejność: najpierw pozyskanie oleju z surowca (ekstrakcja), potem usunięcie i odzysk rozpuszczalnika (destylacja/odparowanie), a dopiero na końcu kompleksowa rafinacja. Odwrócenie tego porządku skutkowałoby nie tylko chaosem procesowym, ale też gigantycznymi problemami bezpieczeństwa i ekonomii całej produkcji.