Preparaty na bazie alkoholu są skutecznymi środkami do higienicznej dezynfekcji rąk, ponieważ działają na wiele rodzajów mikroorganizmów, w tym bakterie i wirusy. W przypadku większości produktów na bazie alkoholu, zawartość alkoholu etylowego wynosi od 60% do 85%, co zapewnia ich wysoką skuteczność. Mechanizm działania polega na denaturacji białek i rozpuszczaniu lipidów, co prowadzi do zniszczenia struktury komórkowej patogenów. Przykładem może być stosowanie żeli na bazie alkoholu w placówkach medycznych, gdzie konieczne jest szybkie i efektywne zredukowanie ryzyka zakażeń. Dobre praktyki w zakresie dezynfekcji rąk obejmują również stosowanie alkoholu w sytuacjach, gdy dostęp do wody i mydła jest ograniczony, na przykład w transporcie publicznym czy podczas podróży. Zarówno Światowa Organizacja Zdrowia, jak i centra kontrolujące choroby, rekomendują dezynfekcję rąk właśnie za pomocą preparatów na bazie alkoholu.
Dezynfekcja rąk to kluczowy element w profilaktyce zakażeń, jednak nie wszystkie środki dezynfekujące są skuteczne ani zalecane do tego celu. Preparaty na bazie formaldehydu, chloru czy fenolu nie są odpowiednie do higienicznej dezynfekcji rąk. Formaldehyd, choć jest znanym środkiem dezynfekującym, ma działanie drażniące na skórę oraz może powodować reakcje alergiczne. Jego zastosowanie w dezynfekcji rąk nie jest zalecane, ponieważ może prowadzić do uszkodzenia naturalnej bariery ochronnej skóry, a także jest uznawany za substancję potencjalnie rakotwórczą. Podobnie, chlor, który jest skuteczny w dezynfekcji powierzchni, jest zbyt agresywny dla skóry i może prowadzić do podrażnień. Fenol, stosowany w niektórych środkach dezynfekujących, również nie powinien być używany do dezynfekcji rąk, ponieważ jego toksyczność dla komórek ludzkich sprawia, że nie nadaje się do kontaktu z wrażliwą skórą dłoni. Błędne przekonanie, że inne substancje chemiczne mogą być równie skuteczne jak alkohol, może wynikać z braku wiedzy na temat ich właściwości oraz skutków ubocznych. Dlatego istotne jest, aby stosować wyłącznie preparaty rekomendowane przez specjalistów i zgodne z aktualnymi normami sanitarnymi, które potwierdzają ich efektywność w redukcji ryzyka zakażeń.