Kwalifikacja: TWO.08 - Planowanie i prowadzenie żeglugi po śródlądowych drogach wodnych i morskich wodach wewnętrznych

Temat metacentrum i stabilności statku często bywa mylący, bo łatwo pomylić, gdzie powinno znajdować się metacentrum, żeby statek był bezpieczny. Na rysunkach, gdzie metacentrum znajduje się poniżej środka ciężkości lub praktycznie na tym samym poziomie, w rzeczywistości nie zapewniamy stateczności – taki układ geometryczny prowadzi do sytuacji niestabilnej lub co najwyżej obojętnej. Kiedy statek przechyla się na burtę, a metacentrum leży niżej niż środek ciężkości, powstaje tzw. moment przechylający, który zamiast prostować, jeszcze bardziej zwiększa przechył i grozi wywrotką. Jest to zasadniczy błąd, który niejednokrotnie był przyczyną poważnych wypadków, zwłaszcza w przypadku statków przewożących ciężkie ładunki na pokładzie. Często popełnianym błędem myślowym jest przekonanie, że wystarczy, by metacentrum i środek ciężkości były blisko siebie lub na jednym poziomie – niestety, w takim wypadku mamy do czynienia ze statecznością obojętną, czyli statek nie wróci samoczynnie do pionu, ani się od niego nie oddali. Przez wiele lat w praktyce morskiej i żeglugowej podkreśla się, by zawsze dążyć do układu, gdzie M jest wyżej niż G, bo tylko wtedy przy wychyleniu powstaje siła przywracająca statek do pozycji wyjściowej. Fakt ten opisują nie tylko podręczniki do teorii okrętu, ale i międzynarodowe regulaminy bezpieczeństwa (np. SOLAS). W realnym życiu ignorowanie tej zasady prowadziło do tragedii, jak choćby wywrotki promów czy barek. Warto więc zawsze dobrze zrozumieć tę zależność i nie dać się zwieść pozorom na rysunku – liczy się układ M nad G, a nie odwrotnie.