Kwalifikacja: TWO.08 - Planowanie i prowadzenie żeglugi po śródlądowych drogach wodnych i morskich wodach wewnętrznych
Zawód: Technik żeglugi śródlądowej
Na rysunku przedstawiono

Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Na zdjęciu widoczna jest śruba napędowa, czyli klasyczny element napędowy stosowany w większości statków i łodzi. Najprościej mówiąc, śruba napędowa zamienia ruch obrotowy wału na siłę napędową, która pozwala jednostce poruszać się do przodu lub do tyłu w wodzie. Co ciekawe, zasada działania śruby napędowej jest bardzo podobna do śruby Archimedesa, choć w praktyce różni się przeznaczeniem i sposobem generowania ciągu. Takie śruby mogą mieć różną ilość łopat, ich geometria jest bardzo precyzyjnie dobierana do rodzaju kadłuba oraz parametrów eksploatacyjnych – to są rzeczy, na które zwraca się bardzo dużą uwagę przy projektowaniu napędów okrętowych według norm np. IMO czy klasyfikatorów takich jak DNV GL. Z mojego doświadczenia wynika, że kluczem do efektywności pracy śruby jest odpowiedni dobór materiału (najczęściej stopy brązu lub specjalne stale nierdzewne) oraz regularna kontrola stanu technicznego, bo uszkodzenia łopat potrafią prowadzić do nieprzyjemnych wibracji albo nawet poważnych awarii napędu. W praktyce śruby napędowe spotkać można nie tylko na dużych statkach, ale także w jachtach żaglowych z napędem pomocniczym czy nawet w łodziach rybackich. Warto umieć rozpoznać taki element, bo to absolutna podstawa w branży okrętowej lub ogólnie – szeroko pojętej technice transportowej.
Zadanie wywołuje trochę zamieszania, bo na pierwszy rzut oka element może się komuś skojarzyć z różnymi rodzajami pędników. Jednak, żeby dobrze zrozumieć problematykę, trzeba odróżnić kilka podstawowych rozwiązań napędowych stosowanych w technice okrętowej. Pędnik typu „Z” to specyficzny układ przekładniowy, gdzie silnik umieszczony jest wewnątrz jednostki, a napęd przekazywany jest przez układ dwóch przekładni kątowych – bardzo często spotykany w szybkich łodziach motorowych, ale jego charakterystyczną cechą jest widoczny za rufą podwójnie łamany wał z końcówką śrubową, czego tutaj nie widać. Koło łopatkowe natomiast to raczej rozwiązanie historyczne lub stosowane w niektórych barkach turystycznych – to duże koło z łopatkami zanurzonymi w wodzie, a nie element o śrubowym profilu. Pędnik odrzutowy (jet) to coś zupełnie innego: tam ciąg powstaje poprzez zasysanie wody i wyrzucanie jej z dużą prędkością przez dyszę; nie stosuje się tam klasycznych łopat śrubowych, tylko specjalne wirniki zamknięte w kanałach. Typowym błędem jest utożsamianie wszelkich łopatkowych elementów z pędnikiem odrzutowym albo ze śrubą, ale trzeba pamiętać o wyraźnych różnicach konstrukcyjnych i funkcjonalnych. Moim zdaniem, największy problem mają osoby, które nie widziały na żywo różnych rodzajów napędów – wtedy łatwo się pomylić, bo zdjęcia w książkach często nie oddają realnych proporcji i detali. Warto więc zapamiętać, że śruba napędowa jest najczęściej występującym rozwiązaniem do napędu jednostek pływających i jej charakterystyczny kształt – kilka masywnych łopat o skrętnym profilu – jest kluczową wskazówką przy rozpoznawaniu takich konstrukcji.