Kwalifikacja: TWO.08 - Planowanie i prowadzenie żeglugi po śródlądowych drogach wodnych i morskich wodach wewnętrznych
Zawód: Technik żeglugi śródlądowej
O czym informuje statek nadający sygnał dźwiękowy w następującej sekwencji "● ● ● ● ●"?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Sygnał dźwiękowy składający się z pięciu krótkich tonów (● ● ● ● ●), zgodnie z międzynarodowymi przepisami drogowymi na morzu (Międzynarodowe Przepisy o Zapobieganiu Zderzeniom na Morzu – tzw. COLREG), oznacza ostrzeżenie lub wyrażenie wątpliwości co do intencji innego statku, najczęściej używane właśnie w sytuacjach, gdy wyprzedzanie nie jest możliwe, bezpieczne lub niepożądane. W praktyce spotyka się to szczególnie na ograniczonych akwenach, np. wąskich torach wodnych albo przy silnym ruchu, gdzie jeden statek chce zasygnalizować, że nie zgadza się na wyprzedzanie przez drugi – może czuć się zagrożony, bo wyprzedzanie byłoby niebezpieczne. Sam kiedyś widziałem, jak kapitan używał tego sygnału na Wiśle – i od razu wszyscy wiedzieli, że sytuacja robi się poważna. Warto pamiętać, że ten dźwięk to nie „zakaz” wyprzedzania per se, ale mocne ostrzeżenie: „nie możesz mnie wyprzedzić, bo to niebezpieczne”. W standardach branżowych, zarówno w żegludze śródlądowej jak i morskiej, znajomość sygnalizacji dźwiękowej to podstawa bezpieczeństwa. Osobiście uważam, że opanowanie takich detali naprawdę robi różnicę – pozwala uniknąć nieporozumień i ryzykownych sytuacji na wodzie. W codziennej pracy na statku nie raz spotyka się przypadki, gdy ten sygnał ratuje sytuację i zmusza wszystkich do większej czujności.
Wiele osób myli sygnały dźwiękowe na statkach, bo na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne, jednak każda kombinacja ma swoje konkretne znaczenie w praktyce nawigacyjnej. Popularnym nieporozumieniem jest utożsamianie pięciu krótkich dźwięków z sygnałem „nie mogę manewrować” – w rzeczywistości taki stan sygnalizuje się innym sposobem, na przykład przez wywieszenie odpowiednich sygnałów wizualnych (jak dwa czarne kule) lub odpowiednimi światłami. Sygnał o pracującej maszynie wstecz to jedno, dwa lub trzy krótkie dźwięki, w zależności od sytuacji i typu jednostki, a nie sekwencja pięciu krótkich sygnałów. W praktyce, gdy chodzi o sygnalizowanie zamiaru skrętu w prawo, stosuje się jeden krótki dźwięk – to klasyka i podstawa w żegludze. Często można spotkać się z przekonaniem, że sygnały dźwiękowe są zamienne lub intuicyjne, ale to błąd – każdy ma ściśle przypisane znaczenie w międzynarodowych przepisach (COLREG), a niewłaściwe ich użycie może prowadzić do nieporozumień lub nawet zagrożenia bezpieczeństwa na wodzie. Uważam, że nawigatorzy powinni kłaść nacisk na praktyczne ćwiczenia z sygnałów dźwiękowych, bo w stresie łatwo się pomylić. W codziennym ruchu statków szczególnie ważne jest, aby nie mylić sygnału ostrzegawczego pięciu krótkich dźwięków z innymi komunikatami – to nie sygnał o awarii, nie informacja o pracy maszyną, ani o skręcie, ale znak, że ktoś bardzo wyraźnie zgłasza swoje wątpliwości lub zastrzeżenia, najczęściej właśnie w sytuacji, gdy ktoś próbuje go wyprzedzić w niebezpiecznych warunkach. Często wynika to z niewiedzy albo uproszczeń zaczerpniętych z innych przepisów czy krajowych interpretacji, ale na wodzie, szczególnie przy dużym ruchu czy w nocy, trzeba być bardzo precyzyjnym i konsekwentnym w stosowaniu tych sygnałów.