Kwalifikacja: TWO.09 - Obsługa siłowni statkowych, urządzeń pomocniczych i mechanizmów pokładowych
Zawód: Technik żeglugi śródlądowej
Na ilustracji przedstawiającej windę kotwiczno-cumowniczą strzałką wskazano

Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Strzałka na ilustracji wskazuje stoper zapadkowy, co jest kluczowym elementem każdej windy kotwiczno-cumowniczej. Stoper zapadkowy, czasem nazywany też zatrzaskiem, służy do mechanicznego zabezpieczania łańcucha kotwicznego w pozycji spoczynkowej, niezależnie od pracy windy kotwicznej. W praktyce marynarskiej stoper umożliwia odciążenie przekładni windy podczas postoju statku na kotwicy czy w trakcie holowania łańcucha. Dzięki temu mechanizmowi łańcuch nie jest narażony na niepotrzebne przeciążenia od strony napędu, a całość obciążeń przenoszona jest bezpośrednio na konstrukcję pokładu. Moim zdaniem to jeden z najbardziej niedocenianych elementów – często spotykałem się z sytuacją, gdzie załoga zapominała o poprawnym założeniu stopera przed opuszczeniem kotwicy. Typowy błąd! Według standardów IMO i praktyki branżowej zawsze należy sprawdzić, czy stoper jest poprawnie zablokowany, bo to podstawa bezpieczeństwa obsługi kotwicy. Każda profesjonalna obsługa windy kotwicznej musi znać zasadę działania i rolę stopera zapadkowego. W codziennej pracy na statku stoper jest używany niemal automatycznie, a jego awaria lub ignorowanie to prosta droga do poważnych problemów technicznych i operacyjnych.
Na ilustracji pokazano charakterystyczny fragment windy kotwiczno-cumowniczej, gdzie łatwo pomylić kilka elementów, zwłaszcza jeśli rzadko ma się z nimi do czynienia na co dzień. Często myli się stoper zapadkowy z hamulcem taśmowym, bo oba pełnią funkcje zabezpieczające, ale hamulec taśmowy działa bezpośrednio na bęben, służąc do kontrolowania ruchu łańcucha podczas operacji wybierania lub wypuszczania kotwicy – to nie ten przypadek, bo na zdjęciu widoczna jest konstrukcja blokująca łańcuch, a nie element sterujący bębnem. Z kolei kluza kotwiczna to otwór lub prowadnica w burcie statku, przez którą łańcuch przechodzi na zewnątrz – jej na tym zdjęciu nie widać, jest umiejscowiona zwykle dalej na dziobie, poza samą windą. Kołnierz pokładowy natomiast odnosi się bardziej do elementów wzmacniających lub otaczających otwory w pokładzie, przez które przechodzą liny czy łańcuchy, i nie jest to mechanizm blokujący łańcuch. W praktyce najczęstszym źródłem błędu przy takich pytaniach jest mylenie funkcji – stoper zapadkowy odpowiada za fizyczne unieruchomienie łańcucha na pokładzie, a nie za prowadzenie czy hamowanie. Wynika to często z braku praktycznego obycia z rzeczywistymi mechanizmami na statku – teoria swoje, a praktyka swoje. Z mojego doświadczenia wynika, że rozpoznawanie stopera jest kluczowe dla bezpieczeństwa i efektywności obsługi kotwicy. Każdy marynarz czy mechanik pokładowy powinien odróżniać te części nie tylko w teorii, ale i w praktyce, bo pomyłka może skutkować poważnym uszkodzeniem urządzenia lub nawet wypadkiem na pokładzie.