Kwalifikacja: TWO.09 - Obsługa siłowni statkowych, urządzeń pomocniczych i mechanizmów pokładowych
Zawód: Technik żeglugi śródlądowej
Na rysunku przedstawiającym szeklę transportową strzałką wskazano

Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Strzałka na rysunku wskazuje na sworzeń, czyli kluczowy element każdej szekli transportowej. Sworzeń to ten walcowaty trzpień, który przechodzi przez otwory w końcach kabłąka i dzięki niemu można zapiąć lub rozpiąć szeklę. Z mojego doświadczenia wynika, że najważniejsze przy pracy z szeklami to zawsze sprawdzać stan techniczny właśnie sworznia, bo to on przenosi większość sił podczas podnoszenia czy zabezpieczania ładunków. Sworzeń musi być dokładnie dobrany do wymaganego obciążenia, zgodnie z normami – na przykład EN 13889. W praktyce często spotyka się sytuacje, gdzie niepoprawnie założony lub uszkodzony sworzeń prowadzi do bardzo poważnych, a czasem nawet niebezpiecznych sytuacji podczas transportu. Moim zdaniem warto sobie dobrze zapamiętać jego wygląd i rolę, bo to właśnie przez sworzeń szekla jest tak uniwersalna w branży transportowej i budowlanej. Dobrą praktyką jest także regularna kontrola sworznia pod kątem pęknięć czy oznak korozji – nawet najlepsza szekla nie spełni swojej roli, jeśli sworzeń będzie wadliwy. Wielu doświadczonych operatorów zawsze przed każdą operacją dźwigową sprawdza, czy sworzeń jest w pełni dokręcony i czy zabezpieczenie (np. zawleczka) jest na swoim miejscu. To wydaje się drobiazgiem, a w rzeczywistości decyduje o bezpieczeństwie pracy.
Błędne rozpoznanie elementów szekli transportowej jest dość powszechne, zwłaszcza jeśli na co dzień nie ma się do czynienia z tego typu osprzętem. Często myli się kabłąk ze sworzniem, bo oba są dużymi i wyraźnymi częściami – jednak kabłąk to ta zakrzywiona część szekli, przez którą przeciąga się linę, łańcuch czy inny element mocujący. Kabłąk nie otwiera się i nie zamyka, tylko stanowi sztywną ramę całej szekli. Nakrętka natomiast jest najczęściej częścią zabezpieczającą sworzeń przed samoistnym wykręceniem podczas pracy – choć pełni bardzo ważną funkcję, to jednak to nie ona przejmuje głównych obciążeń, a poza tym, wizualnie jest zdecydowanie mniejsza i zawsze umieszczona na końcu sworznia, nie w jego centralnej części. Zawleczka występuje w niektórych typach szekli, jako dodatkowe zabezpieczenie przed poluzowaniem się nakrętki, ale także nie stanowi elementu, przez który przepuszcza się siły podnoszenia. Z mojego doświadczenia wynika, że największym problemem jest traktowanie sworznia jako czegoś drugorzędnego, gdy tymczasem to właśnie on decyduje o tym, czy szekla wytrzyma zadane obciążenie – zgodnie z dobrą praktyką każda z tych części powinna być regularnie kontrolowana, ale tylko sworzeń pełni funkcję elementu zamykającego i przenoszącego siły. Źle zidentyfikowane części mogą prowadzić do nieprawidłowego montażu, a nawet zagrożenia życia i zdrowia, szczególnie przy dużych ciężarach – norma EN 13889 i typowe katalogi producentów bardzo jasno opisują, jak rozpoznawać i stosować poszczególne elementy szekli. Widziałem nieraz w magazynie, jak ktoś próbował dokręcić „kabłąk” – co jest kompletnym nieporozumieniem, bo to sworzeń z nakrętką i ewentualnie zawleczką odpowiadają za mechaniczne zamykanie szekli. Dobra znajomość tych detali przekłada się na bezpieczeństwo i efektywność każdej operacji transportowej.