Kwalifikacja: TWO.09 - Obsługa siłowni statkowych, urządzeń pomocniczych i mechanizmów pokładowych
Zawód: Technik żeglugi śródlądowej
Na rysunku urządzenia kotwicznego cyfrą 1 oznaczono
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Stoper zapadkowy, oznaczony tu cyfrą 1, to naprawdę kluczowy element każdego urządzenia kotwicznego, zwłaszcza na większych jednostkach. Jego głównym zadaniem jest mechaniczne blokowanie łańcucha kotwicznego, żeby nie przesuwał się samoczynnie podczas postoju statku lub w momencie, gdy kotwica już została wyrzucona i obciążenie zadziałało na łańcuch. Moim zdaniem to jedno z tych rozwiązań, które często ratuje sytuację – szczególnie w trudnych warunkach pogodowych, kiedy naprężenia na linach i łańcuchach są ogromne. Stoper ten pozwala bezpiecznie odciążyć windę kotwiczną (windlass), która sama nie jest zaprojektowana do stałego utrzymywania całego ciężaru kotwicy i łańcucha. Według dobrych praktyk IMO i klasyfikatorów, zawsze powinien być używany podczas dłuższego postoju na kotwicy. W praktyce spotkałem się też z sytuacją, że bez stopera trudno byłoby przeprowadzić jakąkolwiek przerwę serwisową windy kotwicznej – po prostu ryzyko samoczynnego przesunięcia się łańcucha jest wtedy ogromne. Warto pamiętać, że różne typy stoperów (np. typu guillotine, pawl czy devil's claw) wymagają trochę innego podejścia obsługowego, ale zasada jest zawsze ta sama: bezpieczeństwo i pewność blokady łańcucha. Stoper zapadkowy jest absolutnie niezastąpiony na statkach pełnomorskich – szczególnie na masowcach i tankowcach.
Wiele osób myli elementy urządzenia kotwicznego, bo ich nazwy bywają podobne, a na rysunkach wszystko wydaje się być blisko siebie. Zacznijmy od zwalniacza łańcucha – to urządzenie, które faktycznie pozwala na szybkie zwolnienie łańcucha w sytuacji awaryjnej, ale na rysunku ta funkcja nie jest pokazana przy cyfrze 1. Zwalniacz przeważnie bywa montowany bliżej bębna windy kotwicznej, żeby w razie potrzeby można było całkowicie odłączyć mechanizm napędowy od łańcucha i pozwolić kotwicy swobodnie opaść. Kluzę kotwiczną łatwo pomylić ze stoperem, bo oba te elementy są na pokładzie dziobowym. Kluza to jednak po prostu otwór lub prowadnica, przez którą przechodzi łańcuch kotwiczny – jej zadanie to kierowanie łańcuchem w odpowiednie miejsce, minimalizując tarcie o burty. Kołnierz pokładowy zaś jest raczej rodzajem wzmocnienia, uszczelnienia otworu w pokładzie, przez który biegnie łańcuch – pełni funkcję ochronną, zabezpieczającą pokład przed uszkodzeniami mechanicznymi. Częsty błąd, który się pojawia, to mylenie funkcji elementów mechanicznych, bo na pierwszy rzut oka wydaje się, że wszystkie 'coś tam blokują' albo 'prowadzą'. W praktyce jednak tylko stoper zapadkowy odpowiada za mechaniczne zabezpieczenie łańcucha przed niekontrolowanym przesuwaniem się – to podstawa bezpieczeństwa i zgodności z przepisami klasowymi. Pozostałe części są równie ważne, ale każda ma zupełnie inne zadanie. Moim zdaniem warto czasem wrócić do dokumentacji i rysunków technicznych producenta danego urządzenia – pozwala to uniknąć takich pomyłek i lepiej rozumieć, jak powinien wyglądać prawidłowy montaż i obsługa tych kluczowych mechanizmów na statku.