Kwalifikacja: TWO.09 - Obsługa siłowni statkowych, urządzeń pomocniczych i mechanizmów pokładowych
Zawód: Technik żeglugi śródlądowej
W którym suwie cyklu roboczego silnika czterosuwowego tłok pokonuje drogę z DMP do GMP przy zamkniętych zaworach dolotowych i wylotowych?
Odpowiedzi
Informacja zwrotna
Prawidłowo wybrałeś suw sprężania, bo właśnie wtedy tłok w silniku czterosuwowym porusza się z DMP (dolny martwy punkt) do GMP (górny martwy punkt), a oba zawory – dolotowy i wylotowy – są szczelnie zamknięte. To kluczowy moment w pracy silnika, bo sprężenie mieszanki powietrzno-paliwowej ma bezpośredni wpływ na efektywność spalania i moc silnika. Jeśli uszczelnienie komory spalania jest nieszczelne (np. niedomknięty zawór lub zużyty pierścień tłokowy), ciśnienie podczas sprężania spada i silnik traci moc. Warto pamiętać, że ten proces jest bardzo wrażliwy na wszelkie nieszczelności, więc w praktyce serwisowej zawsze zwraca się uwagę na szczelność zaworów i stan tłoka. Moim zdaniem to jeden z ważniejszych suwów, bo od jakości sprężania zależą emisje spalin i zużycie paliwa – widać to zwłaszcza w nowoczesnych silnikach z wysokim stopniem sprężania. Często w warsztatach stosuje się próby ciśnienia sprężania właśnie po to, żeby wychwycić ewentualne problemy w tym suwie. W standardowych materiałach szkoleniowych, jak i na kursach praktycznych, zawsze mocno podkreśla się znaczenie tej fazy dla pracy całego silnika.
Z mojego doświadczenia wielu uczniów myli poszczególne suwy cyklu roboczego silnika czterosuwowego, bo na pierwszy rzut oka ruchy tłoka wydają się podobne. Jednak odpowiedzi takie jak „pracy”, „dolotu” czy „wylotu” wynikają zwykle z nie do końca poprawnego zrozumienia, kiedy zawory są zamknięte, a kiedy otwarte. W suwie pracy tłok rzeczywiście też porusza się z DMP do GMP, ale wtedy zawory są zamknięte tylko przez część tego ruchu i dodatkowo w komorze następuje zapłon mieszanki. Natomiast podczas dolotu tłok przemieszcza się z GMP do DMP, a zawór dolotowy jest otwarty, by wpuścić świeżą mieszankę lub powietrze do cylindra – nie ma wtedy mowy o zamkniętych obu zaworach. W suwie wylotu tłok znów idzie z GMP do DMP (lub odwrotnie, w zależności od konkretnej konstrukcji), ale otwarty jest zawór wylotowy, żeby spaliny mogły się wydostać na zewnątrz. Typowym błędem jest utożsamianie suwu pracy lub wylotu ze sprężaniem, bo tam też pojawia się zamykanie zaworów, ale nie przez cały czas ruchu tłoka. Z punktu widzenia praktyka, zamknięte oba zawory i ruch tłoka z DMP do GMP to charakterystyka wyłącznie suwu sprężania – i to właśnie wtedy komora spalania jest szczelna, a mieszanka zostaje mocno ściśnięta przed wybuchem. Branżowe standardy i instrukcje serwisowe zawsze podkreślają znaczenie dokładnej identyfikacji suwów dla diagnostyki silnika. Takie nieprecyzyjne rozróżnienie często prowadzi do błędów w naprawach i regulacjach, szczególnie w ustawianiu rozrządu, bo tylko w suwie sprężania oba zawory muszą być całkowicie zamknięte przez cały ruch tłoka z DMP do GMP. Dobrą praktyką jest przy każdej naprawie silnika dokładnie prześledzić cały cykl roboczy na konkretnym przykładzie, by uniknąć tych typowych pomyłek.