Mleko jest produktem, który można zastąpić tylko innymi produktami z tej samej grupy żywności, co wynika z jego unikalnych właściwości odżywczych i fizykochemicznych. Mleko dostarcza niezbędnych składników odżywczych, takich jak białka, tłuszcze, wapń oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, co sprawia, że jego zamiana na inne produkty nabiałowe, takie jak jogurt czy ser, jest praktycznie uzasadniona. Przykładem praktycznego zastosowania jest sytuacja, gdy osoba z nietolerancją laktozy może zastąpić mleko produktami fermentowanymi, które zawierają mniej laktozy, jak kefir czy jogurt naturalny. Takie podejście wpisuje się w standardy zdrowego żywienia i jest polecane przez dietetyków. Mleko może być także zastępowane przez roślinne alternatywy, takie jak napój sojowy czy migdałowy, które mogą dostarczyć podobne korzyści odżywcze, choć warto zwrócić uwagę na różnice w składzie i przyswajalności składników. Zastosowanie takich zamienników powinno być dobrze przemyślane, aby zachować równowagę dietetyczną.
Wybór jaj, soi czy mąki jako zamienników dla mleka wykazuje pewne nieporozumienia w zakresie klasyfikacji produktów spożywczych oraz ich właściwości odżywczych. Jaja, będące źródłem białka i tłuszczu, nie należą do grupy nabiałowej, lecz do grupy produktów białkowych. Ich substytucja nie dostarczy podobnych korzyści w zakresie wapnia oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, co jest istotne w diecie. Podobnie soja, mimo że jest cennym źródłem białka roślinnego, również nie znajduje się w tej samej kategorii co mleko. Soja dostarcza innych składników odżywczych, takich jak izoflawony, które mają różne właściwości zdrowotne, ale nie stanowią zamiennika dla wyjątkowych komponentów mleka. Mąka, z kolei, jest źródłem węglowodanów i nie zawiera istotnych dla organizmu lipidów oraz białek, typowych dla mleka. Często błędnie myśli się, że wszystkie produkty spożywcze można wymieniać bez uwzględnienia ich specyficznych właściwości odżywczych. Takie podejście może prowadzić do niedoborów składników odżywczych oraz problemów zdrowotnych, dlatego tak ważne jest, aby przy dokonywaniu zamienników kierować się wiedzą o właściwościach produktów oraz ich rolą w diecie. Zamiast tego, warto korzystać z rekomendacji dietetyków i zasad zdrowego żywienia, które pomagają w odpowiednim doborze produktów.