Wyniki egzaminu

Informacje o egzaminie:
  • Zawód: Technik weterynarii
  • Kwalifikacja: ROL.11 - Prowadzenie chowu i inseminacji zwierząt
  • Data rozpoczęcia: 11 kwietnia 2025 10:56
  • Data zakończenia: 11 kwietnia 2025 11:04

Egzamin zdany!

Wynik: 24/40 punktów (60,0%)

Wymagane minimum: 20 punktów (50%)

Pochwal się swoim wynikiem!
Szczegółowe wyniki:
Pytanie 1

Wysoka wilgotność powietrza w chlewniach, w połączeniu z zwiększoną ilością siarkowodoru i amoniaku, sprzyja występowaniu u świń schorzeń

A. alergicznych i układu krążenia
B. genetycznych i układu rozrodczego
C. reumatycznych i dróg oddechowych
D. metabolicznych i układu wydalniczego
Nadmierna wilgotność w chlewni, w połączeniu z wysoką koncentracją siarkowodoru i amoniaku, stwarza warunki sprzyjające rozwojowi chorób reumatycznych i dróg oddechowych u świń. Zwiększona wilgotność wpływa na osłabienie układu odpornościowego zwierząt, co z kolei ułatwia rozwój patogenów. Siarkowodór i amoniak są toksycznymi substancjami, które mogą podrażniać drogi oddechowe, prowadząc do stanów zapalnych oraz infekcji. Przykładem mogą być choroby takie jak zapalenie płuc, które mogą być wynikiem kontaktu z tymi substancjami. W praktyce, hodowcy powinni stosować systemy wentylacyjne oraz monitorować poziomy amoniaku i wilgotności, aby zapobiegać tym schorzeniom. Dobre praktyki sanitarno-epidemiologiczne oraz regularne kontrole jakości powietrza w chlewniach są kluczowe dla zapewnienia zdrowia stada. Właściwe zarządzanie środowiskiem hodowlanym, na przykład poprzez utrzymanie optymalnej wilgotności i czystości, jest kluczowe dla zdrowia zwierząt oraz efektywności produkcji.

Pytanie 2

W ekologicznej hodowli zwierząt minimalny czas karencji na lek, dla którego nie obowiązuje okres karencji w hodowli konwencjonalnej, wynosi

A. 48 godzin
B. 10 dni
C. 24 godziny
D. 5 dni
Odpowiedź 48 godzin jest prawidłowa, ponieważ w ekologicznym chowie zwierząt występują szczególne normy dotyczące stosowania leków. W porównaniu do chowu konwencjonalnego, gdzie niektóre leki mogą być podawane bez długich okresów karencji, w ekologicznym chowie zachowanie 48-godzinnego okresu karencji po podaniu leku jest wymogiem, który ma na celu zapewnienie, że wytwarzane produkty mięsne lub mleczne będą wolne od pozostałości substancji czynnych. Przykładem może być sytuacja, w której stosuje się antybiotyki w celu leczenia chorób u zwierząt. W przypadku chowu ekologicznego, po ich zastosowaniu należy odczekać co najmniej 48 godzin przed wprowadzeniem zwierząt z powrotem do produkcji, aby zagwarantować bezpieczeństwo żywności. Dobra praktyka obejmuje również regularne monitorowanie zdrowia zwierząt oraz stosowanie środków prewencyjnych, co może zredukować potrzebę stosowania leków i tym samym skrócić okres karencji. Warto pamiętać, że przestrzeganie tych zasad nie tylko chroni konsumentów, ale także wspiera zrównoważony rozwój produkcji rolniczej.

Pytanie 3

Określ temperaturę graniczną, powyżej której plemniki buhaja mogą ulec znacznemu uszkodzeniu, np. podczas wyjmowania nasienia z pojemnika.

A. –170 °C
B. –130 °C
C. –190 °C
D. –150 °C
Temperatura graniczna –130 °C jest kluczowym punktem dla zachowania integralności plemników buhaja podczas ich przechowywania i transportu w cieczy azotowej. Plemniki są komórkami bardzo wrażliwymi na zmiany temperatury; ich struktura komórkowa oraz funkcje metaboliczne są optymalnie zachowane w ekstremalnie niskich temperaturach, jednakże powyżej tej granicy mogą wystąpić nieodwracalne uszkodzenia. W praktyce, aby zabezpieczyć wartościowe nasienie przed uszkodzeniami, należy zawsze upewnić się, że temperatura otoczenia nie przekracza –130 °C w trakcie manipulacji, na przykład podczas wyjmowania nasienia z kontenera. Zgodnie z normami i dobrą praktyką w inseminacji zwierząt, stosuje się specjalistyczne protokoły, które gwarantują, że nasienie jest przechowywane i transportowane w warunkach minimalizujących ryzyko jego uszkodzenia. Ważnym elementem jest również użycie odpowiednich materiałów izolacyjnych oraz monitorowanie temperatury w czasie rzeczywistym, co pozwala na szybką reakcję w razie wystąpienia nieprawidłowości.

Pytanie 4

Jaką jednostką mierzy się natężenie dźwięku?

A. herc.
B. bar.
C. decybel.
D. luks.
Decybel (dB) jest jednostką miary intensywności dźwięku, która służy do oceny natężenia hałasu. Jest to logarytmiczna jednostka, co oznacza, że zmiana o 10 dB odpowiada dziesięciokrotnemu wzrostowi natężenia dźwięku. W praktyce, decybel jest używany w akustyce, inżynierii dźwięku oraz w ochronie środowiska, aby ocenić poziom hałasu w różnych środowiskach, takich jak miejsca pracy, drogi czy obszary mieszkalne. Przykładowo, normalna rozmowa ma poziom około 60 dB, podczas gdy hałas uliczny może osiągać 80 dB, co jest już uważane za nieprzyjemne dla ucha. W kontekście ochrony zdrowia, długotrwałe narażenie na dźwięki powyżej 85 dB może prowadzić do uszkodzenia słuchu. Zgodnie z normami ISO, pomiar hałasu powinien być przeprowadzany w określonych warunkach, aby uzyskać wiarygodne wyniki, co podkreśla znaczenie decybela w pomiarach akustycznych.

Pytanie 5

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 6

Zastosowanie nasienia samca tej samej rasy do unasiennienia samicy stanowi przykład

A. kopulacji
B. kojarzenia
C. bastardyzacji
D. krzyżowania
Krzyżowanie, w przeciwieństwie do kojarzenia, odnosi się do procesu łączenia osobników różnych ras lub linii w celu uzyskania hybryd. Choć krzyżowanie może prowadzić do korzystnych cech, takich jak odporność na choroby, może również wprowadzać niepożądane geny, które mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie potomstwa. W praktyce, krzyżowanie jest często stosowane w celu uzyskania cech heterozji, które mogą być korzystne w produkcji zwierzęcej. Jednakże, w kontekście pytania, nie jest to właściwe podejście, ponieważ odnosi się do różnych ras, a nie do osobników tej samej rasy. Bastardyzacja to termin używany do opisania procesu, w którym dochodzi do mieszania ras, co może prowadzić do utraty czystości genetycznej. W hodowli, bastardyzacja może być niepożądana, zwłaszcza gdy celem jest zachowanie określonych cech rasowych. Kopulacja, z kolei, to sam akt łączenia się samca i samicy, ale nie odnosi się bezpośrednio do kwestii rasowości, ani do kontekstu użycia nasienia. Te różnice są kluczowe w zrozumieniu procesów hodowlanych oraz ich efektywności.

Pytanie 7

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 8

W ekologicznej hodowli bydła mięsnego nie rekomenduje się rasy

A. limousine
B. belgijska błękitno-biała
C. aberdeen angus
D. hereford
Jak się wybiera rasy bydła, to ważne jest, żeby rozumieć, że każda rasa ma swoje specyficzne cechy i to wpływa na metody chowu. Na przykład, Aberdeen Angus jest znany z fajnego mięsa i łagodnego temperamentu, więc często się go używa w ekologii. Limousine też ma niezłe właściwości mięsne, jest łatwy w hodowli i dość odporny na choroby. A Hereford to już kompletny hit, bo super nadaje się do naturalnego chowu, zwłaszcza na pastwiska. Wybierając te rasy w ekologii, bierze się pod uwagę, że są dobrze przystosowane do lokalnych warunków i mają naturalne predyspozycje do dobrostanu. Czasami jednak można nie zrozumieć, czemu niektóre rasy, jak belgijska błękitno-biała, nie nadają się do ekologii i można przez to wyciągać złe wnioski. Często hodowcy myślą tylko o wydajności, zapominając o zdrowiu i dobrostanie zwierząt. Dlatego warto pamiętać, że wybór rasy powinien chodzić nie tylko o wydajność, ale także o potrzeby zwierząt i wymogi ekologiczne, bo to ważne dla zrównoważonego rozwoju hodowli.

Pytanie 9

W dniu 15 maja buhaj rasy limousine zostanie wykorzystany jako reproduktor w stacji produkcji nasienia.
Określ na podstawie przepisu termin najwcześniejszego przeprowadzenia badania klinicznego buhaja.

§ 5.1 Do stacji produkcji nasienia mogą być wprowadzane wyłącznie zwierzęta zbadane
w okresie do 30 dni przed wprowadzeniem do stacji i zaopatrzone w orzeczenie lekarsko-
weterynaryjne wystawione przez lekarza weterynarii, stwierdzające, że zwierzęta te są zdrowe
i przydatne do rozrodu.

A. 15 kwietnia.
B. 15 marca.
C. 15 lutego.
D. 15 czerwca.
Odpowiedź 15 kwietnia jest prawidłowa, ponieważ zgodnie z przepisem § 5.1, buhaj musi przejść badanie kliniczne najpóźniej 30 dni przed jego wykorzystaniem jako reproduktor. W dniu 15 maja zaplanowane jest wykorzystanie buhaja, co oznacza, że badanie kliniczne powinno zostać przeprowadzone do 15 kwietnia. Taki czas daje pewność, że wszelkie potencjalne problemy zdrowotne, które mogą wpłynąć na zdolności reprodukcyjne buhaja, będą wykryte na czas. Regularne badania kliniczne są kluczowe dla zapewnienia wysokiej jakości nasienia, które będzie wykorzystywane do inseminacji. W praktyce, hodowcy powinni zawsze planować badania zdrowotne swoich reproduktorów, aby móc odpowiednio reagować na ewentualne problemy i utrzymać standardy hodowli, co z kolei wpływa na jakość następnych pokoleń zwierząt.

Pytanie 10

Jakie jest przeznaczenie stosowania ziarna owsa w żywieniu tryków w okresie przed stanówką?

A. Poprawienia jakości ich wełny
B. Zagwarantowania im poczucia sytości
C. Zwiększenia jakości ich nasienia
D. Pomoc w trawieniu pokarmów
Odpowiedź dotycząca poprawy jakości nasienia tryków jest właściwa, ponieważ owies jest źródłem cennych składników odżywczych, które mają kluczowe znaczenie dla jakości spermy. Zawiera on białka, tłuszcze i węglowodany, a także witaminy i minerały, które wspierają procesy metaboliczne w organizmach zwierząt. Owies dostarcza również kwasów tłuszczowych omega-3, które są niezbędne do produkcji hormonów płciowych, a ich odpowiedni poziom wpływa na jakość nasienia. W praktyce, hodowcy tryków często wprowadzają owies do diety na kilka miesięcy przed planowanym okresem krycia, co pozwala na optymalizację kondycji zwierząt oraz poprawę ich zdolności rozrodczych. Zastosowanie owsa zgodnie z zaleceniami weterynaryjnymi oraz normami żywieniowymi może przynieść korzyści nie tylko w kontekście zwiększenia jakości nasienia, ale także ogólnej zdrowotności tryków, co jest zgodne z najlepszymi praktykami w hodowli zwierząt.

Pytanie 11

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 12

Jaką formę ma właściwie ukształtowane wymię u krów?

A. kulistą
B. piętrową
C. miskowatą
D. obwisłą
Kształt wymienia ma kluczowe znaczenie w kontekście hodowli i produkcji mleka, a odpowiedzi wskazujące na kształt piętrowy, obwisły lub kulisty są błędne i mogą prowadzić do nieporozumień. Wymię piętrowe, sugerujące wielopoziomową budowę, jest rzadkością i nie jest uznawane za preferowane wśród hodowców. Taki kształt mógłby ograniczać swobodny przepływ mleka, co negatywnie wpłynęłoby na wydajność laktacyjną oraz zwiększało ryzyko infekcji. Kształt obwisły, z kolei, sugeruje, że wymię jest zbyt luźne i nieprzylegające do ciała krowy, co może być wynikiem problemów zdrowotnych lub zaniedbań w hodowli. Taki stan również obniża komfort zwierząt i może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak mastitis. Wymię kuliste, chociaż estetycznie może się wydawać atrakcyjne, nie sprzyja efektywnej laktacji. Kształt kulisty może uniemożliwiać skuteczne dojenie i powodować nadmierny nacisk na niektóre partie wymienia, co z kolei zwiększa ryzyko urazów. Warto zwrócić uwagę, że idealny kształt wymienia powinien być zgodny z zaleceniami najlepszych praktyk w hodowli, które podkreślają znaczenie komfortu zwierząt, ich zdrowia oraz maksymalizacji produkcji mleka. Dlatego znajomość kształtu wymienia i jego wpływu na zdrowie krów oraz jakość produkcji mlecznej jest niezbędna dla każdego hodowcy.

Pytanie 13

Czas rui wynoszący od 2 do 11 dni występuje

A. u klaczy
B. u owcy
C. u krowy
D. u świni
U świni ruja trwa od 2 do 3 dni, co jest znacznie krótszym okresem niż u klaczy. U krów, cykl rujowy jest dłuższy i wynosi zazwyczaj od 18 do 24 dni, przy czym sama ruja trwa przeciętnie 12 do 18 godzin. Owce mają cykle rujowe, które są również odmiennie zorganizowane, a ich ruja występuje zazwyczaj sezonowo, trwając 1 do 2 dni. To pokazuje, jak różne gatunki zwierząt mają unikalne schematy rujowe, co może prowadzić do błędnych przypuszczeń o uniwersalności jednego cyklu w odniesieniu do wszystkich gatunków. Błąd w przypisaniu długości rui do konkretnego gatunku może prowadzić do nieefektywnego zarządzania hodowlą oraz problemów z reprodukcją. Zrozumienie różnic międzygatunkowych w cyklu rujowym jest kluczowe dla efektywności hodowli i zdrowia zwierząt, dlatego istotne jest, aby hodowcy byli świadomi specyfiki każdego z gatunków, które prowadzą. Pomijanie tych różnic może prowadzić do niewłaściwego planowania inseminacji, co z kolei wpływa na liczebność stada i ogólne wyniki hodowlane.

Pytanie 14

Aby uzyskać witaminę Bi2, konieczny jest

A. sód
B. magnez
C. kobalt
D. jod
Wybór magnezu, jodu czy sodu jako odpowiedzi na pytanie o produkcję witaminy B12 odzwierciedla powszechne nieporozumienia dotyczące roli różnych mikroelementów w organizmie. Magnez jest kluczowym minerałem, który wspiera wiele procesów enzymatycznych, ale nie ma bezpośredniego związku z syntezą witaminy B12. Jod, z kolei, jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy, jednak nie bierze udziału w metabolizmie witaminy B12. Sód, chociaż istotny dla utrzymania równowagi elektrolitowej organizmu, również nie ma związku z produkcją tej witaminy. Te błędne odpowiedzi mogą wynikać z niepełnego zrozumienia funkcji witamin i minerałów. W praktyce, witaminy z grupy B, a szczególnie witamina B12, są syntetyzowane w organizmach żywych, w tym w niektórych mikroorganizmach, a ich obecność w diecie musi być zapewniona poprzez odpowiednie źródła. W kontekście diety wegetariańskiej i wegańskiej, istotne jest, aby zwrócić uwagę na suplementację witaminy B12, ponieważ jej naturalne źródła są głównie pochodzenia zwierzęcego. Właściwe zrozumienie roli każdego z tych składników odżywczych w organizmie jest kluczowe dla zachowania zdrowia i zapobiegania niedoborom.

Pytanie 15

W żywieniu klaczy w trakcie laktacji używana jest mieszanka mineralna w ilości 200 g/szt./dzień. Ile dni wystarczy 15 kg opakowanie tej mieszanki mineralnej dla 5 klaczy przy tej samej dziennej dawce?

A. Na 30 dni
B. Na 25 dni
C. Na 15 dni
D. Na 20 dni
Odpowiedź "Na 15 dni" jest prawidłowa, ponieważ obliczenia związane z dawkowaniem mieszanki mineralnej dla klaczy w laktacji opierają się na prostych zasadach matematycznych. Klacze wymagają 200 g mieszanki mineralnej dziennie. Dla 5 klaczy dzienna dawka wynosi więc 5 klaczy x 200 g = 1000 g, co odpowiada 1 kg. Posiadając 15 kg mieszanki mineralnej, możemy obliczyć, na ile dni wystarczy ta ilość, dzieląc całkowitą ilość mieszanki przez dzienną dawkę: 15 kg / 1 kg/dzień = 15 dni. Warto pamiętać, że odpowiednie żywienie klaczy w okresie laktacji jest kluczowe dla zdrowia zarówno matki, jak i źrebaka, dlatego regularne monitorowanie spożycia suplementów mineralnych jest niezbędne. Utrzymanie zdrowej diety, bogatej w minerały, wspiera produkcję mleka oraz ogólny stan zdrowia klaczy. Standardy żywienia zwierząt gospodarskich, takie jak te opracowane przez amerykański Narodowy Komitet ds. Żywienia Zwierząt Gospodarskich, podkreślają znaczenie odpowiedniego bilansu składników odżywczych w diecie, co ma istotny wpływ na wydajność hodowli.

Pytanie 16

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 17

Do czego używa się sztyftu kaustycznego?

A. kurtyzowania
B. dekornizacji
C. znakowania
D. trokarowania
Wybór innych odpowiedzi, jak znakowanie, kurtyzowanie czy trokarowanie, pokazuje, że nie do końca rozumiesz, jak działają te narzędzia w weterynarii. Znakowanie to zazwyczaj sposób na identyfikację zwierząt, przy użyciu farb, tatuaży czy mikroczipów. To jest używane przy zarządzaniu stadem, ale nie ma nic wspólnego z dekornizacją. Kurtyzowanie to z kolei usuwanie tkanki w kontekście chirurgii, często przy nowotworach. Trokarowanie to technika, która ma na celu wprowadzenie trokaru, narzędzia do drenażu, głównie w zabiegach inwazyjnych. Wybór tych opcji może sugerować, że nie rozumiesz, do czego służą poszczególne narzędzia, a to jest naprawdę kluczowe w praktyce weterynaryjnej. Dobrze byłoby lepiej poznać te techniki i zastosowania, bo to ważne dla skuteczności zabiegów i bezpieczeństwa zwierząt.

Pytanie 18

Brak witaminy E w organizmie zwierząt ma wpływ na zakłócenia

A. płodności
B. wzroku
C. mineralizacji kości
D. krzepliwości krwi
Niedobór witaminy E nie wpływa bezpośrednio na wzrok, mineralizację kości ani krzepliwość krwi. Wzrok, szczególnie u zwierząt, jest często związany z innymi witaminami, takimi jak witamina A, która odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu siatkówki. W kontekście mineralizacji kości, proces ten jest głównie uzależniony od witamin D i K, które regulują metabolizm wapnia i fosforu. Witamina E, chociaż pełni funkcje antyoksydacyjne, nie ma bezpośredniego wpływu na te procesy. Krzepliwość krwi to złożony mechanizm, w który zaangażowane są czynniki krzepnięcia i witaminy K, a nie witamina E. Często mylące jest przypisywanie różnym witaminom odpowiedzialności za szereg funkcji biologicznych; zdarza się, że niedobór jednej witaminy błędnie interpretowany jest jako przyczyna problemów zdrowotnych związanych z innymi układami. Zrozumienie roli poszczególnych witamin oraz ich interakcji jest kluczowe dla odpowiedniego zarządzania dietą zwierząt, co z kolei wpływa na ich ogólny stan zdrowia i wydajność produkcyjną.

Pytanie 19

Oryginalne zaświadczenie potwierdzające wykonanie zabiegu sztucznego unasienniania krowy, która jest oceniana pod względem wydajności mlecznej, znajduje się

A. u podmiotu realizującego zabieg
B. u posiadacza zwierzęcia
C. w Związku Hodowców i Producentów mleka
D. u podmiotu dostarczającego nasienie
Oryginał zaświadczenia wykonania zabiegu sztucznego unasienniania krowy powinien znajdować się u posiadacza zwierzęcia, co jest zgodne z regulacjami prawnymi dotyczącymi hodowli bydła i sztucznego unasienniania. Takie zaświadczenie dokumentuje przeprowadzony zabieg oraz jego wyniki, co jest kluczowe dla dalszej oceny użytkowości mlecznej krowy. Posiadacz zwierzęcia jest odpowiedzialny za prowadzenie dokumentacji dotyczącej zdrowia i reprodukcji zwierząt, co jest istotne zarówno z perspektywy zarządzania stadem, jak i w przypadku ewentualnych kontroli weterynaryjnych. Praktyczne zastosowanie tej wiedzy polega na zapewnieniu, że wszelkie dokumenty są dostępne w przypadku audytów lub inspekcji, co może wpływać na ocenę stanu zdrowia stada oraz jego wydajności. Warto również zaznaczyć, że prawidłowe przechowywanie takich dokumentów jest elementem dobrej praktyki hodowlanej, która pomaga uniknąć ewentualnych problemów związanych z niewłaściwym zarządzaniem informacjami.

Pytanie 20

Sprzedaż zwierząt powinna być rozważona w sytuacji, gdy bilans pasz jest

A. zrównoważony
B. ujemny
C. zerowy
D. dodatni
Bilans pasz zrównoważony nie jest sytuacją, w której sprzedaż zwierząt byłaby uzasadniona. W takim przypadku ilość paszy jest dostosowana do potrzeb zwierząt, co oznacza, że nie ma konieczności podejmowania drastycznych decyzji, jak sprzedaż. Typowym błędem myślowym jest zakładanie, że zrównoważony bilans pasz oznacza, że stado nie potrzebuje żadnych zmian, co może prowadzić do stagnacji w zarządzaniu. Powinno się raczej dążyć do optymalizacji produkcji, co w dłuższej perspektywie może przynieść korzyści. Bilans zerowy, z drugiej strony, sugerowałby, że posiadane zasoby są dokładnie równe potrzebom, co nie uwzględnia zmienności w zapotrzebowaniu na pasze w różnych okresach, takich jak sezon laktacji czy wzrost młodych zwierząt. Dążenie do bilansu dodatniego nie oznacza również, że można zignorować konieczność dostosowania liczby zwierząt w stadzie do dostępnych zasobów. Zbyt duża liczba zwierząt w stosunku do dostępnej paszy prowadzi do niedożywienia, co z kolei skutkuje obniżeniem wydajności i zdrowia zwierząt. Optymalne zarządzanie stadem powinno opierać się na regularnej analizie bilansu pasz oraz elastyczności w podejmowaniu decyzji, co nie może być oparte na niewłaściwych założeniach dotyczących bilansu.

Pytanie 21

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 22

Zgodnie z założeniami dotyczącymi hodowli stada owiec, przewidywany wskaźnik płodności maciorek w stanie początkowym oszacowany jest na 210%, a wskaźnik skutecznych pokryć wynosi 95%. Liczba maciorek na początku to 100 sztuk. Ile sztuk wyniosą przychody jagniąt "z urodzenia"?

A. 200
B. 95
C. 100
D. 210
Rozumiem, że niektórzy mogą się gubić w tym, czemu niektóre liczby, jak 100, 95 czy 210, są błędne. Odpowiedź 100 sugeruje, że każda maciorka rodzi tylko jedno jagnię, a to w hodowli to tak nie działa. Przy wskaźniku plenności 210% można spodziewać się, że każda maciorka da więcej niż jedno jagnię, co jest kluczowe w prognozach hodowlanych. Z kolei odpowiedź 95 to wynik pomyłki w rozumieniu wskaźnika skutecznych pokryć; to nie jest liczba jagniąt, tylko coś zupełnie innego. A odpowiedź 210 pomija ten wskaźnik skutecznych pokryć, co prowadzi do zawyżenia oczekiwań. W hodowli liczy się nie tylko to, co na papierze, ale też jak to zinterpretować w kontekście zarządzania owcami i planowania produkcji. Dlatego warto wiedzieć, jak te liczby naprawdę ze sobą współgrają.

Pytanie 23

Jakie jest właściwe określenie momentu unasienienia krowy, u której pierwsze symptomy rui zauważono w porze porannej?

A. bezpośrednio po zaobserwowaniu
B. następnego dnia po południu
C. następnego dnia rano
D. w tym samym dniu po południu
Właściwy termin unasienienia krowy, u której pierwsze objawy rui zauważono rano, to w tym samym dniu po południu, ponieważ najlepsze rezultaty unoszenia osiąga się w czasie największej aktywności hormonalnej samicy. W przypadku krów, ruja zazwyczaj trwa od 12 do 24 godzin, a szczyt aktywności seksualnej przypada na okres około 12-18 godzin od momentu zauważenia pierwszych objawów. Obserwowanie objawów rui, takich jak zwiększona pobudliwość, częste oddawanie moczu czy chęć do kopulacji, jest kluczowe dla określenia najlepszego momentu na unasienienie. Przykładem zastosowania tej wiedzy w praktyce jest prowadzenie dokładnej dokumentacji o cyklach rujowych krów, co pozwala na lepsze planowanie unasienienia. Zastosowanie metod takich jak monitoring hormonalny czy wykorzystanie detektorów rui może zwiększyć skuteczność unasienienia i poprawić wyniki hodowlane, co jest zgodne z najlepszymi praktykami w dziedzinie zootechniki.

Pytanie 24

Jakie jest przewidywane datowanie porodu kotki, która została pokryta 16 lipca?

A. 17 września
B. 30 września
C. 03 września
D. 25 sierpnia
Odpowiedzi wskazujące na inne terminy porodu, takie jak 03 września, 25 sierpnia czy 30 września, wynikają z nieprawidłowego zrozumienia cyklu reprodukcyjnego kotów. Przede wszystkim, krótszy termin, na przykład 25 sierpnia, sugeruje, że poród miałby nastąpić już niespełna miesiąc po pokryciu, co jest znacznie poniżej przeciętnego czasu ciąży kotki. Czas ciąży u kotów wynosi zazwyczaj od 63 do 65 dni, co oznacza, że wcześniejsze daty są biologicznie niemożliwe. Również odpowiedzi takie jak 30 września wskazują na zbyt wydłużony okres ciąży, co również jest sprzeczne z normami. Często w takich przypadkach dochodzi do błędnego przekonania, że kotka może mieć dłuższy czas ciąży, co nie znajduje potwierdzenia w badaniach weterynaryjnych. Warto zauważyć, że w przypadku niektórych innych zwierząt, czas ciąży może być znacznie dłuższy, ale nie dotyczy to kotów. Kluczowe jest zrozumienie, że przewidywanie terminu porodu opiera się na solidnych podstawach naukowych, które powinny być respektowane przez opiekunów zwierząt. Niezrozumienie tych zasad może prowadzić do nieprzygotowania na narodziny kociąt, co może być stresujące zarówno dla kotki, jak i jej właściciela.

Pytanie 25

Kość prącia występuje u jakiego gatunku?

A. U knura
B. U ogiera
C. U psa
D. U buhaja
Kość prącia, znana również jako os penis, występuje u psów i jest kluczowym elementem ich anatomii. Stanowi ona szkieletowy element narządów płciowych samców, a jej obecność jest istotna dla reprodukcji oraz kopulacji. W przypadku psów, kość prącia jest zróżnicowana pod względem długości i grubości, co może mieć znaczenie w kontekście ich rasy oraz wielkości. Przykładowo, u psów ras dużych, takich jak Dogi, kość prącia jest znacznie większa niż u mniejszych ras, co może wpływać na ich zdolności reprodukcyjne. Kość ta jest również istotna w kontekście badań weterynaryjnych, ponieważ jej morfologia może być wykorzystywana do diagnozowania różnych schorzeń, takich jak dysplazja stawów czy urazy. Zrozumienie anatomii i funkcji kości prącia jest zatem niezbędne dla weterynarzy oraz hodowców, którzy chcą zapewnić zdrowie i dobre samopoczucie psów.

Pytanie 26

Opis dotyczy rasy

Rasa bydła mięsnego wywodząca się z Włoch. Masa ciała dorosłego buhaja 900 do 1000 kg, krowy – 600 kg, wysokość w kłębie 145 – 140 cm. Umaszczenie krów jest siwo-białe, czasami jasnobeżowe z ciemną pigmentacją śluzawicy, uszu, rogów i racic. Umaszczenie buhajów jest ciemniejsze z czarnym podpaleniem na głowie i rogach. Stosunkowo niewielka głowa, zwarte tuby, cienki kościec i doskonałe umięśnienie zadu. Rasa średnio wcześnie dojrzewająca; pierwsze krycie jałówek w wieku 16-18 miesięcy. Krowy produkują w okresie laktacji ok. 2000 kg mleka o wysokiej zawartości białka ogólnego, które wykorzystywane jest do produkcji sera – parmezanu.

A. salers.
B. charolaise.
C. hereford.
D. piemontese.
Wybór innych ras bydła, takich jak hereford, charolaise czy salers, wskazuje na pewne nieporozumienia dotyczące cech i zastosowań tych ras. Hereford to rasa bydła mięsnego, która pochodzi z Anglii i charakteryzuje się głównie czerwoną sierścią oraz białymi plamami na głowie i brzuchu. Chociaż jest ceniona za jakość mięsa, nie jest to rasa włoska, więc nie pasuje do opisanego kontekstu. Charolaise, z kolei, to również rasa mięsna, ale jej pochodzenie związane jest z Francją, a cechy takie jak biała sierść czy specyficzna budowa ciała nie są zgodne z opisem bydła piemontese. Rasa salers, również francuska, znana jest z produkcji mleka, ale jej charakterystyka i zastosowanie różnią się od bydła piemontese. Typowe błędy myślowe mogą obejmować ogólne utożsamianie ras bydła na podstawie podobieństw w ich zastosowaniu jako bydło mięsne, co prowadzi do ignorowania istotnych różnic w pochodzeniu, cechach morfologicznych oraz zastosowaniach w przemyśle spożywczym. Aby uniknąć takich pomyłek, warto zapoznać się z historią i specyfiką poszczególnych ras, co pozwoli lepiej zrozumieć ich unikalne właściwości oraz zastosowanie w praktyce hodowlanej.

Pytanie 27

Niedobór beta karotenu, który jest prowitaminą witaminy A w diecie, ogranicza

A. widzenie o zmierzchu
B. łamliwość kości
C. krzepliwość krwi
D. syntezę białek
Beta karoten, będący prowitaminą witaminy A, odgrywa kluczową rolę w procesach wzrokowych, szczególnie w widzeniu o zmierzchu. Witamina A jest niezbędna do produkcji rodopsyny, barwnika wzrokowego znajdującego się w pręcikach siatkówki oka, który umożliwia percepcję światła w warunkach słabego oświetlenia. Niedobór beta karotenu prowadzi do obniżonej produkcji rodopsyny, co skutkuje pogorszeniem zdolności widzenia w nocy lub w półmroku. To zjawisko jest dobrze udokumentowane w literaturze medycznej i weterynaryjnej, gdzie wskazuje się na istotność odpowiedniej diety dla zdrowia oczu. W praktyce, zapewnienie odpowiedniej ilości beta karotenu w diecie, poprzez stosowanie paszy bogatej w warzywa i owoce, może zapobiegać problemom ze wzrokiem, co jest kluczowe dla zachowania dobrej kondycji zdrowotnej zwierząt hodowlanych oraz wspiera ich wydajność w produkcji. Przykładowymi źródłami beta karotenu są marchew, słodkie ziemniaki oraz zielone warzywa liściaste. Zgodnie z zaleceniami dietetycznymi, odpowiednia suplementacja może przyczyniać się do poprawy zdrowia wzrokowego.

Pytanie 28

Na jakie części dzieli się księga hodowlana?

A. część wstępną oraz główną
B. rejestry oraz główną część
C. rejestry oraz część wstępną
D. rozdziały oraz rejestry
Każda odpowiedź, która nie wskazuje na podział księgi hodowlanej na część wstępną i część główną, jest niepoprawna, ponieważ nie uwzględnia fundamentalnej struktury tego dokumentu. Część wstępna pełni rolę informacyjną, zbierając kluczowe dane o hodowli, co nie zostało uwzględnione w sugestiach dotyczących rejestrów. Przykładowe odpowiedzi, które wskazują na rejestry jako kluczowy element podziału, pomijają istotność kontekstu i ogólnego zarysu hodowli. W praktyce, rejestry są subelementami, które mogą występować w ramach części głównej, ale nie stanowią one głównych kategorii podziału. Odpowiedzi wskazujące na rozdziały również nie uwzględniają rzeczywistej struktury księgi hodowlanej, która wymaga szczegółowego rozróżnienia pomiędzy wprowadzeniem a danymi zwierząt. Typowym błędem myślowym jest założenie, że elementy takie jak rejestry mogą pełnić tę samą funkcję co główne części księgi. W rzeczywistości, ich rola jest znacznie bardziej złożona i związana z organizacją informacji, a nie z ich podstawowym podziałem. Dlatego kluczowe jest zrozumienie, że księga hodowlana jako dokument ma ściśle określoną strukturę, która jest zgodna ze standardami hodowlanymi i zasadami organizacji zabezpieczającymi integralność danych w hodowli.

Pytanie 29

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 30

Jaja konsumpcyjne oznaczone 3-PL-12245678 pochodzą z hodowli

A. ekologicznej
B. wolnowybiegowej
C. ściółkowej
D. klatkowej
Oznaczenie 3-PL-12245678 wskazuje, że jaja te pochodzą z chowu klatkowego, co jest zgodne z regulacjami unijnymi dotyczącymi identyfikacji i certyfikacji produktów spożywczych. W systemie oznaczeń używa się cyfr i liter, gdzie pierwsza cyfra oznacza sposób chowu: 0 dla ekologicznego, 1 dla wolnowybiegowego, 2 dla ściółkowego i 3 dla klatkowego. W przypadku chowu klatkowego, kury są trzymane w klatkach, gdzie mają ograniczoną przestrzeń. Praktyki związane z chów klatkowym są często krytykowane ze względu na dobrostan zwierząt, jednak wciąż stanowią dominującą metodę produkcji jaj w wielu krajach. Zrozumienie tych oznaczeń jest niezbędne dla świadomego wyboru produktów oraz dla kierowania się zasadami etyki w zakupach. Na przykład, osoby dbające o dobrostan zwierząt mogą preferować jaja z chowu wolnowybiegowego lub ekologicznego, co podkreśla znaczenie świadomego podejścia do konsumpcji.

Pytanie 31

Jak długo trwa ciąża u kozy, wyrażone w miesiącach?

A. 4
B. 2
C. 3
D. 5
Ciąża u kozy, znana również jako gestacja, trwa średnio około pięciu miesięcy, co jest zgodne z obserwacjami w hodowli zwierząt. Kozy, podobnie jak wiele innych zwierząt przeżuwających, mają specyficzne cykle reprodukcyjne i czas trwania ciąży, który jest kluczowy dla zarządzania ich hodowlą. W przypadku kóz, jest to istotne, ponieważ pozwala na planowanie odpowiednich działań związanych z porodami, karmieniem i opieką nad młodymi. Wiedza o czasie ciąży jest fundamentalna dla zapewnienia zdrowia zarówno matki, jak i potomstwa. Dobre praktyki w hodowli kóz obejmują monitorowanie zachowań przedporodowych oraz zapewnienie odpowiednich warunków środowiskowych, takich jak komfortowa przestrzeń i dieta bogata w niezbędne składniki odżywcze. Zrozumienie cyklu reprodukcyjnego kóz oraz czas trwania ciąży pozwala hodowcom na lepsze zarządzanie ich stadem oraz optymalizację produkcji mleka czy mięsa, co jest niezwykle ważne w kontekście efektywności ekonomicznej gospodarstw rolnych.

Pytanie 32

Wysoka zawartość mocznika w mleku krowim wskazuje na błąd w żywieniu związany z

A. nadmiarem białka w paszy
B. niedoborem węglowodanów w paszy
C. niedoborem białka w paszy
D. nadmiarem węglowodanów w paszy
Niedobór białka w paszy nie prowadzi do wysokiego poziomu mocznika w mleku krowim. W rzeczywistości, jeśli krowy są karmione paszą ubogą w białko, ich organizm nie ma wystarczających zasobów do produkcji odpowiednich ilości białka, co skutkuje zmniejszeniem produkcji mleka oraz obniżeniem jego jakości. W przypadku niedoboru białka, organizm krowy zaczyna wykorzystywać rezerwy białkowe, co nie powoduje wzrostu poziomu mocznika, a wręcz przeciwnie, zmniejsza jego stężenie. Typowym błędem myślowym jest mylenie objawów nadmiaru i niedoboru białka, co może prowadzić do błędnych decyzji żywieniowych. Niedobór węglowodanów w paszy również nie wpływa bezpośrednio na poziom mocznika. Węglowodany są kluczowym źródłem energii, a ich niedobór może skutkować utratą masy ciała i obniżeniem wydajności mlecznej, ale nie prowadzi do podwyższenia mocznika. Z kolei nadmiar węglowodanów w paszy, mimo że może prowadzić do innych problemów zdrowotnych, nie skutkuje zwiększeniem stężenia mocznika w mleku. Każda decyzja dotycząca żywienia bydła powinna być oparta na solidnych podstawach naukowych i dostosowana do indywidualnych potrzeb zwierząt, co jest kluczowe dla optymalizacji produkcji i zdrowia stada.

Pytanie 33

Wiosenne dokarmianie pszczół polega na dostarczaniu im

A. cukru
B. pyłku
C. nektaru
D. wosku
Dokarmianie pszczół wiosną polega na podawaniu im cukru, ponieważ w tym okresie, gdy temperatura zaczyna rosnąć, pszczoły budzą się z zimowego snu i potrzebują energii do wznowienia aktywności. Cukier, najczęściej w postaci syropu cukrowego, jest łatwo przyswajalny i szybko dostarcza pszczołom niezbędnych węglowodanów. W praktyce, zaleca się przygotowanie syropu w proporcji 1:1 (jedna część wody do jednej części cukru) lub 2:1, zależnie od temperatury otoczenia. Podawanie takiego syropu wspomaga rozwój rodzin pszczelich, co jest kluczowe dla produkcji miodu i zapylania. Warto również wspomnieć, że wczesne dokarmianie pszczół przyczynia się do wzmocnienia kolonii, co pozwala na lepsze przetrwanie sezonu i zwiększenie wydajności produkcji. Ważne jest, aby monitorować stan pszczół i dostosowywać ilość pokarmu w zależności od ich potrzeb oraz warunków atmosferycznych, co jest zgodne z dobrymi praktykami pszczelarskimi.

Pytanie 34

Te konie są jedyną rodzinną, pierwotną rasą koni, która pochodzi bezpośrednio od dzikich tarpanów, wyróżniających się charakterystycznym myszatym umaszczeniem oraz ciemną pręgą biegnącą wzdłuż grzbietu. Cechują się dużą wytrzymałością, odpornością na choroby oraz łatwością w adaptacji do trudnych warunków życia. Opis dotyczy rasy

A. huculskiej
B. konik polski
C. małopolskiej
D. wielkopolskiej
Huculskie, wielkopolskie oraz małopolskie rasy koni, choć również posiadają swoje unikalne cechy i zastosowania, nie są pierwotnymi rasami wywodzącymi się od dzikich tarpanów. Huculskie konie, pochodzące z Karpat, są dostosowane do górskich warunków, charakteryzują się masywniejszą budową i są wykorzystywane głównie do pracy w terenie oraz turystyki górskiej. Rasa wielkopolska, będąca efektem krzyżowania różnych ras, skupia się na osiągnięciach w sporcie jeździeckim i wyścigach, a także w pracy użytkowej. Z kolei małopolskie konie, znane z elegancji i szybkości, są często wykorzystywane w dyscyplinach sportowych. Każda z tych ras ma swoje specyficzne cechy i wymagania, co sprawia, że różnią się one znacząco od konika polskiego. Typowe błędy w ocenie tych ras wynikają z mylnych założeń, że każda znana rasa koni musi mieć korzenie w dzikich przodkach, co nie jest zgodne z faktami. W rzeczywistości, wiele ras koni powstało w wyniku długotrwałych procesów hodowlanych i krzyżowań, co również wpływa na ich właściwości użytkowe i adaptacyjne. Zrozumienie różnic między tymi rasami jest kluczowe dla właściwego doboru koni do konkretnych potrzeb hodowlanych i użytkowych.

Pytanie 35

To pytanie jest dostępne tylko dla zalogowanych użytkowników. Zaloguj się lub utwórz konto aby zobaczyć pełną treść pytania.

Odpowiedzi dostępne po zalogowaniu.

Wyjaśnienie dostępne po zalogowaniu.


Pytanie 36

Aby zapobiec zatruciu mykotoksynami nie wolno podawać zwierzętom

A. skiełkowanych ziemniaków
B. zmarzniętej kiszonki
C. więdnącej zielonki
D. spleśniałej kiszonki
Spleśniała kiszonka to materiał paszowy, który jest zanieczyszczony pleśnią, co prowadzi do produkcji mykotoksyn. Te toksyczne substancje mogą wywołać poważne skutki zdrowotne u zwierząt, w tym uszkodzenia narządów wewnętrznych, obniżenie odporności czy problemy reprodukcyjne. W praktyce, aby minimalizować ryzyko zatrucia, producenci pasz powinni przestrzegać norm dotyczących jakości surowców oraz stosować odpowiednie metody przechowywania, które ograniczają rozwój pleśni. Dobre praktyki obejmują m.in. regularne kontrole jakości kiszonek, monitorowanie wilgotności oraz zapewnienie odpowiedniej wentylacji pomieszczeń, w których przechowywane są pasze. Warto również edukować hodowców na temat objawów zatrucia mykotoksynami, co pozwala na szybką interwencję w przypadku podejrzenia ich obecności. Przykładowo, objawy takie jak spadek apetytu, osłabienie czy zmiany w zachowaniu mogą być sygnałem alarmowym, który wymaga natychmiastowej oceny stanu zdrowia zwierząt.

Pytanie 37

W składzie wysokiej jakości siana łąkowego nie powinno być

A. skrzyp polny
B. rajgras wyniosły
C. tymotka łąkowa
D. wiechlina łąkowa
Wiechlina łąkowa, tymotka łąkowa oraz rajgras wyniosły to rośliny, które są często wykorzystywane w produkcji siana łąkowego, ponieważ mają korzystne właściwości odżywcze i są łatwe do trawienia przez zwierzęta. Wiechlina łąkowa (Poa pratensis) jest ceniona za swoje wartości odżywcze oraz zdolność do regeneracji po koszeniu. Tymotka łąkowa (Phleum pratense) jest z kolei bogata w białko i włókno, co czyni ją idealnym składnikiem siana dla zwierząt hodowlanych. Rajgras wyniosły (Lolium perenne) charakteryzuje się wysoką wydajnością i jest często stosowany jako nawóz zielony. Wybór tych traw do siana jest zgodny z zaleceniami dotyczącymi produkcji pasz. Z kolei, nieprawidłowe włączenie skrzypu polnego do składu siana może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych dla zwierząt, co powinno być przestrzegane w praktykach hodowlanych. Dlatego wybór roślin do składu siana powinien być przemyślany, aby unikać gatunków, które mogą negatywnie wpływać na zdrowie zwierząt, a także aby zapewnić im odpowiednią ilość składników odżywczych. Niezrozumienie tej kwestii może prowadzić do niewłaściwej diety, co w dłuższym okresie może generować problemy zdrowotne i obniżać efektywność produkcji zwierzęcej.

Pytanie 38

Zjawisko, w którym oko przystosowuje się do widzenia obiektów znajdujących się na różnych odległościach, to

A. adaptacja
B. aklimatyzacja
C. adhezja
D. akomodacja
Aklimatyzacja, adaptacja, czy adhezja, choć mają swoje znaczenia w różnych kontekstach biologicznych i fizycznych, nie odnoszą się do zjawiska regulacji ostrości widzenia przez oko. Aklimatyzacja opisuje proces przystosowywania się organizmu do zmieniających się warunków środowiskowych, co jest typowe dla warunków klimatycznych. Adaptacja to bardziej ogólny termin, który może odnosić się do wielu procesów przystosowawczych, ale w kontekście wzroku dotyczy przede wszystkim zmieniającej się czułości na światło, a nie zmiany kształtu soczewki. Adhezja z kolei dotyczy zjawiska przylegania cząsteczek i nie ma bezpośredniego związku z procesami optycznymi w oku. Pomieszanie tych terminów z pojęciem akomodacji wynika z nieporozumienia dotyczącego funkcji oka i jego mechanizmów. Ważne jest, aby poprawnie zrozumieć każdy z tych terminów, aby uniknąć błędnych interpretacji i nieporozumień w naukach przyrodniczych oraz w praktyce klinicznej.

Pytanie 39

Część przełyku, która jest poszerzona i służy do zbierania, rozmiękczania oraz transportu pokarmu, znajduje się

A. u gęsi
B. u królików
C. u owiec
D. u świń
Odpowiedź 'u gęsi' jest poprawna, ponieważ gęsi posiadają rozwiniętą część przełyku znaną jako żołądek przedżołądkowy, której zadaniem jest gromadzenie pokarmu. Ta struktura nie tylko umożliwia rozmiękczanie pokarmu, ale także przechowuje go przed dalszym trawieniem, co jest szczególnie istotne w przypadku pokarmów o większej twardości, takich jak ziarna czy trawa. Dzięki tej adaptacji, gęsi mogą efektywnie korzystać z zasobów pokarmowych dostępnych w ich naturalnym środowisku. Przykład praktyczny można zaobserwować podczas sezonu wegetacyjnego, kiedy gęsi zbierają się w miejscach bogatych w zioła i nasiona, skąd przechowują pokarm w swojej przełyku, co pozwala im na długotrwałe trawienie i lepsze wykorzystanie składników odżywczych. Taka budowa anatomiczna jest zgodna z zasadami etologii oraz biochemii żywienia zwierząt, które potwierdzają, że różne gatunki mają różnorodne adaptacje do sposobu odżywiania, co jest kluczowe dla ich przetrwania i rozwoju.

Pytanie 40

Jaką witaminę należy stosować, aby zapobiec krzywicy u zwierząt?

A. E
B. B1
C. D
D. K
Witamina D odgrywa kluczową rolę w metabolizmie wapnia i fosforu, co jest niezbędne dla prawidłowego wzrostu i mineralizacji kości. Krzywica, czyli choroba charakteryzująca się osłabieniem struktury kości, jest wynikiem niedoboru witaminy D, co prowadzi do zaburzeń w wchłanianiu wapnia i fosforu w jelitach. Witamina D wspomaga również proces mineralizacji kości poprzez regulację poziomu kalcemii. W praktyce, suplementacja witaminą D jest powszechnie stosowana, szczególnie w hodowli zwierząt, aby zapobiegać krzywicy, a także innym schorzeniom metabolicznym kości. W przypadku zwierząt domowych, takich jak psy i koty, należy zapewnić odpowiednie dawki witaminy D poprzez dietę lub suplementy, zwłaszcza w okresach wzrostu. Zgodnie z wytycznymi towarzystw weterynaryjnych, poziom witaminy D powinien być monitorowany, aby utrzymać optymalne zdrowie zwierząt i zapobiec chorobom kostnym.