Pasteryzacja to proces, który polega na krótkotrwałym ogrzewaniu produktów spożywczych do temperatury nieprzekraczającej 100°C w celu eliminacji drobnoustrojów, w tym bakterii, które mogą powodować psucie się żywności oraz choroby. Jest to metoda szeroko stosowana w przemyśle spożywczym, zwłaszcza w produkcji mleka, soków owocowych czy konserw. Pasteryzacja pozwala na utrzymanie wartości odżywczych produktów oraz ich smaku, jednocześnie wydłużając ich trwałość. Na przykład, pasteryzacja mleka znacząco zmniejsza ryzyko zakażeń wywołanych przez patogeny, takie jak Salmonella czy Listeria. Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz normami bezpieczeństwa żywności, prawidłowo przeprowadzona pasteryzacja jest kluczowym etapem w produkcji wielu artykułów spożywczych. W praktyce pasteryzacja jest realizowana różnymi metodami, takimi jak pasteryzacja w wysokiej temperaturze przez krótki czas (HTST) czy pasteryzacja w niskiej temperaturze przez dłuższy czas (LTLT), co pozwala na dostosowanie procesu do specyfiki produktu.
Sterylizacja to proces, który wykracza poza pasteryzację, gdyż polega na całkowitym zniszczeniu wszystkich mikroorganizmów, w tym bakterii, wirusów oraz ich form przetrwalnikowych, co zazwyczaj wymaga znacznie wyższych temperatur (zwykle powyżej 100°C) oraz dłuższego czasu. Dlatego nie można utożsamiać sterylizacji z pasteryzacją, gdyż ostatnia nie zapewnia pełnego usunięcia mikroorganizmów, a jedynie ich zredukowanie do bezpiecznego poziomu dla zdrowia konsumentów. Dezaktywacja to termin, który odnosi się do procesu wyłączania aktywności biologicznej mikroorganizmów, ale niekoniecznie oznacza ich zniszczenie, co odróżnia go od pasteryzacji. Stabilizacja natomiast najczęściej odnosi się do procesów mających na celu utrzymanie właściwości fizycznych i chemicznych produktu, a nie bezpośrednio do eliminacji drobnoustrojów. Typowym błędem myślowym jest również utożsamianie pasteryzacji ze sterylizacją w kontekście bezpieczeństwa żywności, co może prowadzić do niewłaściwych praktyk w przemyśle spożywczym. Ważne jest, aby rozumieć różnice pomiędzy tymi procesami, aby odpowiednio stosować je w różnych kontekstach produkcyjnych oraz zapewniać właściwą jakość i bezpieczeństwo żywności.