Inwentarz to narzędzie wykorzystywane w archiwistyce, które ma na celu szczegółowe opisanie zbiorów znajdujących się w archiwum. W przeciwieństwie do skorowidza, inwentarz nie jest zbiorem skrótowych informacji, lecz pełnym, systematycznym spisem zawierającym szczegółowe dane o dokumentach. Należy zaznaczyć, że inwentarz jest kluczowym elementem w zarządzaniu dokumentacją, umożliwiającym efektywne prowadzenie kwerend oraz ułatwiającym dostęp do materiałów archiwalnych. Jego stworzenie wiąże się z klasyfikacją i porządkowaniem dokumentów, co jest zgodne z najlepszymi praktykami archiwalnymi, takimi jak standardy ISAD(G) dotyczące opisu zasobów archiwalnych. Dzięki inwentarzowi użytkownik może szybko zorientować się, jakie zbiory są dostępne, co przyspiesza proces badań naukowych i administracyjnych.
Zrozumienie różnicy między różnymi narzędziami archiwalnymi jest kluczowe dla efektywnego korzystania z zasobów archiwalnych. Sumariusz, indeks i repertorium to wszystkie formy organizacji informacji, które mają swoje specyficzne zastosowania w archiwistyce. Sumariusz to skrócony opis zbioru, który ma na celu przedstawienie najważniejszych informacji w zwięzłej formie. Indeks natomiast to narzędzie, które służy do szybkiego odnajdywania informacji na podstawie kluczowych słów lub tematów, przyspieszając dostęp do danych. Repertorium jest rodzajem spisu, który może zawierać podział dokumentów według różnych kategorii, co również sprzyja łatwiejszemu ich wyszukiwaniu. W kontekście archiwalnym, te narzędzia różnią się znacząco od inwentarza, który stanowi pełny opis całego zbioru. Typowym błędem myślowym jest utożsamienie tych wszystkich narzędzi jako równorzędnych i zamiennych, co prowadzi do nieporozumień w zakresie ich funkcji i zastosowań. Zrozumienie ich indywidualnych cech i zastosowań jest niezbędne, aby odpowiednio korzystać z zasobów archiwalnych w sposób zgodny z obowiązującymi standardami i praktykami branżowymi.